بازگشت
سفيرگمشده و معامله معمايي جديد
محمداسحاق فياض محمداسحاق فياض

جمعه شب 27 ثور ، طارق عزیز الدین، سفیر ربوده شدهء پاکستان در افغانستان پس ازتقريبا سه ماه اسارت توسط طالبان پاکستانی آزاد گردید. همانطوري كه سفراين سفيراز مناطق قبايلي  به سوي افغانستان و نيزگم شدن وي يك معما به شمار مي رفت، آزاد شدن وي نيز تبديل به يك معما گرديده و سئوالات متعددي را برانگيخته است. عامل اصلي گنگ بودن اين بازي در فعاليت هاي سياسي و اطلاعاتي نهفته است. ازآنجايي كه بازي هاي پشت پرده ودست هايي كه اين بازي را به گردش درمياورند معلوم و آشكار نيست، اين تحولات خود به يك معماي سياسي تبديل شده است.

به هرحال نگاه به گذشته كه زمينه ربوده شدن طارق عزيزالدين را فراهم كرد مي تواند، بخشي ازاين معما را حل نمايد. به راستي چرا سفير پاكستان ربوده شد و چرا اين اتفاق درست بعد از دستگيري ملا منصور دادالله رخ داد؟ چرا مقامات پاكستاني سعي كردند درآن زمان هرگونه ارتباط ميان دستگيري ملا دادلله  و ربوده شدن طارق عزيزالدين سفير اين كشور درافغانستان را انكار كنند؟

خبر ديگري كه درهمان زمان پخش شد و بعد از آن خاموش گرديد، ناپديدشدن سه کارمند انرژی اتمی پاکستان در مناطق قبایلی هم مرزبا افغانستان است كه از زبان بعضي از مقامات پاكستاني كه نامش فاش نگرديد شنيده شد، اما ديگر هيچ خبري دراين زمينه در مطبوعات درز نكرد.

سه هفته قبل از ربوده شدن سفيرپاكستان، سخنگوي طالبان قاري يوسف اعلام كرد كه ملامنصور دادالله جانشين و برادر ملا دادالله را از تشكيلات خود بيرون رانده اند چون وي از دستورات ملاعمر تخطي كرده است. بعداز دو روز ازنشر اين خبر خود وي اخراج خود را از تشكيلات طالبان تكذيب كرد و آن را نظرات كساني ديگري غيراز ملاعمر رهبر طالبان خواند. بعد از چند روز اعلام گرديد كه ملاعمر رهبر طالبان، بيت الله محسود رهبر گروه طالبان پاكستاني را نيز از تشكيلات خود بيرون انداخته است. روزنامه‌ آسیا تایمز درآن زمان در خبری در وب سایتش اين خبر را منتشر كرد و نوشت، ملاعمر رهبر طالبان، بیت‌الله محسود، رییس شاخه‌ی این گروه را در پاکستان با نام گروه تحریک طالبان پاکستان را به دلیل جنگ علیه سربازان پاکستانی به جای مبارزه با نیروهای ناتو برکنار کرده و رهبر طالبان به قوماندانان این گروه دستور داده است تا توجه اصلی خود را بر نیروهای ناتو مستقر در افغانستان و نيروهاي دولتي دراين كشور، معطوف کنند. اين دو رويداد روايت گر اختلافي بود كه در دورن  تشكيلات طالبان وجود داشت.اما سئوالي كه درهمان زمان مورد ارزيابي قرارگرفت اين بود كه آيا شخص ملاعمر چنين توانايي را دارد يا دست هاي پرقدرتي كه درپاكستان مخفيانه از طالبان حمايت مي كنند، دست به چنين تصفيه حساب هايي زده اند؟ با توجه به شخصيت و توانايي كه ملا عمر دارد بسياري از كارشناسان بدين باورند كه ملاعمر چنين توانايي را ندارد، پس بايد به دنبال عواملي بود كه دو فرد ياد شده با عملكرد خود خشم بازي گران اصلي طالبان را بوجود آورده اند.

 اين بازي گران ازدو عامل ناراحت بودند يكي مذاكرات برخي از اعضاي طالبان، با دولت افغانستان و ناتو بود كه ملامنصور دادالله اين مذاكرات با برخي از فرماندهان انگليسي ناتو در ولايت هلمند انجام داده بود و ديگري ادامه و حملات طالبان پاكستاني به رهبري بيت الله محسود و ملا فضل الله با نيروهاي دولتي پاكستان در ايالت هاي سرحد و وبلوچستان بود.

دراين ميان ملاعمر همصدا با حاميان پنهاني خود بارها مخالفت خود را از ادامه جنگ افراطي گري عليه نيروهاي پاكستاني در داخل اين كشور اعلام كرده و تاكيدكرده است كه فقط جنگ و ناامني و آشوب بايد درافغانستان ادامه پيدا كند.

محسود در ايالت سرحد و بويژه درميان قبايل خود از نفوذ فوق العاده اي برخورداراست و هزاران نيروي مسلح را به همراه دارد و هم چنين ملا فضل الله نيز در دره سوات ازنفوذ زيادي برخوردار مي باشد.

همزمان با اين تحولات در پاكستان ملا منصور دادالله به پاكستان رفت تا ازنزديك با ملاعمر ملاقات نموده و مشكلات خود را باوي برطرف نمايد، اما به محض ورود وي به پاكستان او توسط حاميان مخفي طالبان مورد حمله قرار گرفت و زخمي و دستگير گرديد و حتي اين شايعه پخش شد كه وي دراين حمله كشته شده است. نيروهاي طرفدار بيت الله محسود و نيز حاميان دادالله در واكنش به اين دستگيري؛ طارق عزيزالدين سفير پاكستان در افغانستان را در مناطق قبايلي به گروگان گرفتند و خواهان آزادي دادالله گرديدند.

براين اساس حاميان مخفي طالبان از اخراج محسود و ملا دادالله احساس خطر كردند، زيرا با اخراج اين افراد از گروه طالبان هم ضربه سنگين براين گروه محسوب مي شد و هم آشوب ها را در ايالت سرحد تشديد مي كرد. در چنين وضعيتي فاز مذاكره باطالبان وديگر گروههاي افراطي و دادن امتياز به آنان درايالت سرحد آغاز گرديد. طي تقريبا سه ماه مذاكرات مخفيانه اي كه دراين منطقه صورت گرفت، اين نتيجه بدست آمد كه دولت جديد پاكستان اعلام كرد كه با گروههاي افراطي ازدر مذاكره و مصالحه وارد مي گردد. تقريبا دوهفته قبل بود كه اين مذاكرات به سرانجام خوبي رسيد و بيت الله محسود اعلام كرد كه ديگر به نيروهاي دولتي پاكستان حمله نمي كند. اين اعلام اتش بس نتيجه مذاكرات طولاني و مخفيانه اي بود كه حد اقل سه ماه را در برگرفته بود. بااعلام اين آتش بس بايد گام هاي عملي از سوي دوطرف برداشته مي شد. اولين گام عملي آزادي سفير پاكستان و ازادي دادالله از سوي دولت اين كشور بود. پس از ان كه مذاكرات دولت پاكستان با بيت الله محسود نهايي گرديد در 27 ثور درحقيقت تبادله اي ميان دوطرف صورت گرفت. براساس گزارشها، ملا عبیدالله، وزیر دفاع طالبان و یکی ديگر از فرماندهان ارشد این گروه و ملا منصور دادالله، از فرماندهان بلند رتبه طالبان، از جمله کسانی هستند که در بدل رهایی سفیر پاکستان، از سوی پاکستان آزاد شده اند. تلویزیونهای اکسپرس و جیو در پاکستان نیز به نقل از مقامات وزارت داخله (کشور) پاکستان که هویت خود را افشا نکرده اند، گزارش دادند که شماری از فرماندهان ارشد طالبان افغان در این "معامله" از زندانهای پاکستان رها شده اند.هم چنين روزنامه های جنگ و نیوز در پاکستان گزارش دادند که در کنار آزادی سران طالبان، حکومت پاکستان پنجصد میلیون دلار را در بدل رهایی طارق عزیزالدین به طالبان پرداخته است.

هرچند كه رحمان ملک، مشاور وزارت داخله پاکستان گفته است که طارق عزیزالدین، در یک عملیات نظامی آزاد شده است، اما روشن است كه چنين اتفاقي در اين منطقه هرگز صورت نگرفته است و اين مقام پاكستاني ظاهرا فراموش كرده كه دولت پاكستان در حال آتش بس و صلح با گروههاي افراطي است و نمي تواند اين معاهده را كه چند روزي از آن نمي گذرد، نقض كند و از طرف ديگر درصورت حمله نيروهاي پاكستاني، با واكنش شديد گروههاي افراطي مواجه مي گرديدند.

به هرحال همانطوري كه وزارت خارجه افغانستان از آزادي سفير پاكستان اظهار خوشحالي كرده است، آزادي اين مقام سياسي پاكستاني جاي خوشحالي است، اما سئوال اساسي معامله اي است كه دراين زمينه با افراطيون صورت گرفته  و آنان را دراين معامله امتياز داده است.

 و چنين امتيازي مايه نگراني وزارت خارجه افغانستان نيز گرديده است.آقاي اسپنتا در مصاحبه اي گفته است: ما از آزادی سفیر پاکستان استقبال می کنیم و خوش هستیم. مسلما خواهان این هستیم که اگر تبادله ای با رهبران تروریسم صورت گرفته باشد، جزییات آن تا جایی که مربوط به افغانستان می شود، در اختیار ما قرار داده شود، ما می خواهیم بپرسیم که آیا فرماندهان بزرگ طالب، در بدل آزادی سفیر کبیر آزاد شده اند؟ و اگر آزاد شده اند بر چه مبنا و اصولی؟.


May 25th, 2008


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات